کاربردهای نوروفیدبک

فعالیت در مغز، تعیین کننده هرگونه احساس و فعالیتی است که انجام می‌دهید. در حالی که اکثر افراد از عملکرد طبیعی در مغز برخوردارند، با این حال آنها هنوز هم مبتلا به عدم تعادل مغزی یا احساسات مزمنی هستند که زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار می‌دهند. نوروفیدبک می‌تواند به درمان این شرایط کمک کند. نوروفیدبک آموزش مستقیم عملکرد مغز است که به وسیله آن مغز یاد می‌گیرد که عملکرد مؤثرتری داشته باشد. در واقع این روش یک بازخورد زیستی برای مغز به شمار می‌رود. در این مقاله به معرفی کاربردهای نوروفیدبک می‌پردازیم. در ادامه با طب مهر ساتیا همراه باشید.

امواج مغزی

در مغز، امواج مغزی ناشی از تکانه‌های الکتریکی تولید شده در اثر ارتباط سلول‌های مغزی با یکدیگر است. امواج مغزی مواردی مانند احساس و عملکرد را برعهده دارند. عادات فکری، سطح استرس، خلق و خوی اساسی و عملکرد کلی مغز از جمله ی این موارد هستند.

اندازه گیری امواج مغزی

امواج مغزی با استفاده از حسگرهای موجود در پوست سر قابل اندازه گیری و کنترل هستند و با استفاده از نرم‌افزارهای تجزیه و تحلیل مغز، می‌توان فعالیت‌های خاص ایجاد کننده علائم در افراد را مشخص کرد. پس از شناخت زمینه‌های نگرانی، یک برنامه آموزشی برای کمک به حرکت مغز به سمت حالت راحت و کارآمد ایجاد می‌شود.

استفاده از نوروفیدبک برای تجزیه و تحلیل امواج مغزی

نوروفیدبک به معنی آموزش دادن مغز توسط خود مغز است. در طول جلسه نوروفیدبک، آنچه در واقع مغز شما انجام می‌دهد با آنچه دوست دارد انجام دهد، مقایسه می‌شود. زمانی که مغز به شرایط راحت‌تری نزدیک می‌شود، با پاسخ مثبت بر روی صفحه کامپیوتر پاداش می‌گیرد. معمولاً این بازخورد عصبی به شکل یک بازی ویدئویی، موسیقی یا فیلم نمایش داده می‌شود. صداها و تصویرها نشان می‌دهند که مغز چه زمانی به مکانی کارآمدتر نزدیک می‌شود. زمانی که فیلم پخش می‌شود به این دلیل است که مغز به وضعیت مطلوب نزدیک شده و زمانی که فیلم متوقف می‌شود، به این دلیل است که مغز به سمت دیگر حرکت می‌کند.
همانند تمرینات بدنی که باعث ایجاد عضلات قوی و خاص می‌شوند، تمرین مغز برای رسیدن به یک موقعیت راحت‌تر و کارآمدتر، نتیجه بهتری ارائه می‌دهد. این امر مانند یادگیری مهارت‌های جدید به زمان و تکرار نیاز دارد.
از نوروفیدبک برای رفع مشکلات مربوط به تنظیم بی‌نظمی‌های مغز استفاده می‌شود. آنها شامل طیف وسیعی از اختلالات مانند اضطراب، افسردگی، نقص توجه، اختلالات رفتاری، اختلالات مختلف خواب، سردرد و میگرن و اختلالات عاطفی هستند. علاوه بر این، این درمان برای شرایط مغز مانند تشنج، طیف اوتیسم و فلج مغزی نیز مفید است.

کاربردهای نوروفیدبک

مزایای درمان نوروفیدبک در مغز

نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که نوروفیدبک دارای مزایای زیادی است. برخی از مزایای احتمالی نوروفیدبک شامل موارد زیر است:

کمک به سلامت کلی مغز

مغز بزرگ‌تر نشانه‌ای از یک مغز سالم است. برعکس آن، کوچک شدن مغز با عوارضی از جمله از دست دادن حافظه در ارتباط است. مطالعات نشان می‌دهند که نوعی همبستگی بین آموزش نوروفیدبک و افزایش ماده سفید و خاکستری در مغز وجود دارد. به توانایی رشد و تغییر مغز، نوروپلاستیسیتی گفته می‌شود. مطالعات نشان می‌دهند که افراد با مغز بزرگ‌تر و سالم، در معرض خطر کمتری برای ابتلا به زوال عقل قرار دارند. همچنین آنها از قدرت یادآوری، وضوح، تمرکز، خلاقیت و تمرکز بالاتری برخوردارند.

حافظه بهبودیافته

آموزش نوروفیدبک با بهبود حافظه مرتبط است. این امر ممکن است در نتیجه افزایش نوروپلاستیسیتی باشد. نوروپلاستیسیتی پیش‌تر با رشد سیناپسی بیشتر در هیپوکامپ همبستگی دارد. هیپوکامپ بخشی اساسی از مغز برای حافظه کوتاه مدت مانند به خاطر سپردن نام‌ها، تاریخ‌ها و مکالمات است.

بهبود خواب

نتایج گزارش‌ها نشان می‌دهد که در بسیاری از افراد که دوره آموزش نوروفیدبک را گذرانده‌اند، کیفیت خواب بهبود یافته است. اغلب اوقات اختلالات خواب با اختلالات در تنظیم امواج آهسته دلتا در ارتباط است. بسیاری از افراد مبتلا به مشکلات خواب ممکن است فاقد میزان کافی امواج آهسته دلتا که مغز را به خواب می‌برند، باشند. با این حال آنها ممکن است دریابند که این امواج در طول روز به طور مازاد وجود دارد که این امر منجر به خواب آلودگی یا عدم تمرکز در زمان هوشیاری می‌شود. نوروفیدبک می‌تواند به تعادل این امواج و در نتیجه بهبود کیفیت کلی خواب کمک کند.

کاهش علائم بیش فعالی

افراد مبتلا به بیش فعالی دارای نوعی نقشه‌های مغزی هستند که تمایل به نشان دادن بیش از حد امواج آهسته تتا همراه با کمبود در ریتم حرکتی حسی را دارند. تحقیقات نشان داده است که آموزش نوروفیدبک ممکن است راهی برای درمان بیش فعالی از طریق بازگرداندن تعادل به این نواحی در مغز باشد.

کاهش اضطراب

اضطراب معمولاً با علائم افکار رقابتی، احساس لبه و یا اختلالات خواب همراه است. در بیشتر موارد اضطراب از نوعی نقشه مغزی با میزان مازاد امواج سریع بتا و کمبود امواج آلفای مرتبط با آرامش و تمرکز، برخوردار است. درمان نوروفیدبک باعث افزایش امواج آلفا و همچنین کاهش علائم اضطراب می‌شود.

بهبود علائم افسردگی

برخی از تحقیقات، آموزش نوروفیدبک را با کاهش علائم افسردگی مرتبط دانسته‌اند. علائم افسردگی هنگام نگاشت مغز می‌تواند متفاوت باشد. با این حال، اختلال در تنظیم امواج آهسته که با علائم افسردگی همراه است، غیر معمول نیست. علاوه بر این، این امر با این واقعیت که بسیاری از افراد مبتلا به افسردگی الگوی خواب نامنظمی دارند، در ارتباط است. آموزش نوروفیدبک می‌تواند در بیماران مبتلا به اختلال افسردگی اساسی، تأثیرات چشم گیری داشته باشد.

کاربردهای نوروفیدبک

کاربردهای درمانی نوروفیدبک

در سال‌های اخیر از نوروفیدبک برای درمان بسیاری از بیماری‌ها و اختلال‌ها استفاده می‌شود. برخی از مهم‌ترین کاربردهای درمانی نوروفیدبک عبارتند از:

کمک به نقص توجه/بیش فعالی

افراد با اختلال نقص توجه، ممکن است علائم مختلفی داشته باشند. آنها ممکن است حواس پرت، تکانشی و بی توجه باشند. با این حال نقص توجه تنبلی یا مشکل روانی به شمار نمی‌رود. در واقع نقص توجه یک مشکل مغزی است. به همین دلیل پزشکان برای درمان آن انواع خاصی از داروها را تجویز می‌کنند. برخلاف دارو، نوروفیدبک مغز را آموزش می‌دهد. در نتیجه بهبود قابل توجهی در نقص توجه و بیش فعالی ایجاد می‌کند. با این نوع درمان افراد می‌توانند خود کنترلی و توجه را افزایش دهند. بر اساس مطالعات انجام شده، بیش از ۸۵ درصد از مبتلایان به نقص توجه/بیش فعالی که آموزش‌های نوروفیدبک را دریافت می‌کنند، افزایش توجه، کاهش تکانشگری و مدیریت رفتار خود را می‌آموزند.

اضطراب

مبتلایان به اضطراب غالباً دچار خستگی و استرس می‌شوند. برخی از بیماران به دلیل تمرکز شدید داخلی قادر به تمرکز نیستند و برخی دیگر از آنها وسواس‌های خاصی دارند. افرادی که به ظاهر عصبی هستند، اضطراب آنها به راحتی قابل تشخیص است. در موارد دیگر افراد مضطرب ممکن است آرام به نظر برسند. اما مغز آنها هرگز ساکت نمی‌شود. آنها نمی‌توانند افکار خود را متوقف کنند. پچ‌پچ‌های مداوم داخلی می‌توانند به حدی برسند که خواب را قطع کرده و کیفیت زندگی را کاهش دهند. این‌گونه افراد معمولاً در زمان حال زندگی نمی‌کنند. آنها دائماً نگران آینده هستند یا در گذشته زندگی می‌کنند. کمک به یادگیری آرامش یا سکوت در این افراد بهترین و مؤثرترین راه حل برای اضطراب است. بیوفیدبک و نوروفیدبک سریع‌ترین روش‌ها برای یادگیری کاهش اضطراب توسط خود افراد است. این فناوری‌ها سال‌هاست که با نتایج ثابت و اثبات شده مورداستفاده قرار می‌گیرند. با استفاده از درمان نوروفیدبک می‌توان یاد گرفت که چگونه اضطراب را کاهش داده و آرامش خود را حفظ کرد.

اوتیسم

آموزش نوروفیدبک در طی ۱۵ سال گذشته برای چندین هزار کودک طیف اوتیسم و توسط صدها پزشک مورد استفاده قرار گرفته است. والدین کودکانی که این آموزش‌ها را دریافت می‌کنند معمولاً متوجه می‌شوند که فرزند آنها آرام‌تر است، احساسات را بهتر مدیریت می‌کند و به راحتی تحت فشار قرار نمی‌گیرد.

اختلال دوقطبی

آموزش مغز از طریق نوروفیدبک به آن می‌آموزد که یک حالت ثابت را حفظ کند. یادگیری خود تنظیمی به فرد این امکان را می‌دهد تا به ثبات خلق و خوی دست یابد. پس از شروع آموزش‌ها، افراد معمولاً اعلام می‌کنند که می‌توانند دوباره به مغز خود اعتماد کنند. در واقع افراد مبتلا به اختلال دوقطبی که تحت این آموزش قرار می‌گیرند، حساسیت کمتر به تغییرات خلقی، افزایش توانایی مغز و کاهش عصبانیت را گزارش می‌کنند. همچنین توانایی آنها در عملکرد افزایش می‌یابد. این امر به این دلیل است که واکنش پذیری در آنها کاهش یافته و به طور فزاینده‌ای قادر به پاسخگویی و عملکرد مناسب هستند.

درد مزمن

درد یکی از چندین سیستم حسی است که فرد را از وضعیت بدن مطلع می‌کند. درد معمولاً به عنوان یک ناراحتی و نه یک اختلال اساسی شناخته می‌شود. حسگرهای درد موجود در بدن در هنگام فعال شدن، این هشدار را می‌دهند که باید فعالیت را متوقف کرده و از خود مراقبت کرد. برای درد مزمن، نوروفیدبک می‌تواند به کاهش درد یا نحوه کنترل درد در مغز حتی در موارد شدید، کمک کند.

افسردگی

هرازگاهی احساس ضعف و افسردگی برای بیشتر افراد رخ می‌دهد. معمولاً چنین احساساتی گذرا هستند و فرد می‌تواند به طور طبیعی روحیه خود را بهبود بخشد. با این حال، برخی از افراد نمی‌توانند برای مدت طولانی از حالت افسردگی خارج شوند. در این موارد فرد مبتلا به افسردگی بالینی است. با این حال، تحقیقات زیادی وجود دارند که نشان می‌دهند که افسردگی اختلال عصبی بوده و روان‌شناختی نیست. برخی از الگوهای مغزی اغلب با افسردگی در ارتباط هستند؛ بنابراین آموزش مغز از طریق نوروفیدبک، توانایی قدرتمندی در درمان افسردگی دارد. با آموزش نوروفیدبک، مغز یک الگوی سالم تنظیم خلق و خو را اعمال می‌کند. گاهی اوقات افراد مبتلا به افسردگی تنها پس از چند جلسه درمان، متوجه بهبود خلق و خوی خود می‌شوند. با این حال، برای یادگیری کامل مغز، آموزش‌های بیشتری لازم است.

تشنج/صرع

اختلال تشنج را می‌توان به عنوان مغزی توصیف کرد که ثبات خود را از دست داده است. افراد مبتلا به تشنج می‌توانند مغز خود را از طریق آموزش نوروفیدبک تنظیم و تثبیت کنند.

اختلالات بی خوابی

نوروفیدبک ابزاری قدرتمند برای کمک به افراد در به خواب رفتن و خوابیدن است. در حال حاضر روان‌شناسان، درمانگران و پزشکان زیادی از این فناوری جدید برای بیمارانی که دچار بی خوابی هستند، استفاده می‌کنند. آنها پیشرفت‌های قابل توجه و سازگاری را برای مشکلات خواب گزارش می‌دهند. بسیاری از گزینه‌های آموزش مغز می‌توانند به اختلالات بی خوابی در افراد کمک کرده و همچنین باعث تغییر در سبک زندگی و تغییر در بهداشت خواب می‌شوند.

ناتوانی‌های یادگیری

بسیاری از روش‌های مورد استفاده برای کمک به افرادی که دارای اختلال یادگیری هستند، به فرد در جبران یا کار کردن بر مشکل یادگیری متمرکز هستند. اما نوروفیدبک مهارت‌های یادگیری را با آموزش نواحی مغز مربوط به یادگیری، یا اجرای مهارت‌هایی مانند ریاضی، خواندن، پردازش شنیداری و بصری بهبود می‌بخشد. مطالعات نشان می‌دهند که چندین منطقه از مغز در روند یادگیری با یکدیگر هماهنگ هستند. این قسمت‌های جداگانه مغز با سرعت بسیار سریع با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. اگر در زمان برقراری ارتباط، این قسمت‌ها حتی کمی غیر فعال باشند، ممکن است اختلال در توانایی یادگیری وجود داشته باشد. تحقیقات نشان می‌دهند که آموزش اتصال به طور مداوم، مشکلات یادگیری را بهبود می‌بخشد. آموزش نوروفیدبک می‌تواند هماهنگی و ارتباط بین مناطق مختلف مغز را بهبود بخشد. زمان‌بندی بهتر در مغز تأثیر قابل توجهی در توانایی یادگیری افراد دارد. آموزش نوروفیدبک مستقیماً هماهنگی و ارتباط بین مناطق مغز را برای بهبود زمان‌بندی و در نتیجه یادگیری هدف قرار می‌دهد.

میگرن

اگرچه نوروفیدبک می‌تواند میگرن را در حین بروز متوقف کند، اما قطع کردن میگرن هدف اصلی این درمان نیست. آموزش با نوروفیدبک می‌تواند در کاهش شدت و فراوانی میگرن در طولانی مدت بسیار مؤثر باشد و موجب تسکین واقعی افراد مبتلا به میگرن شود.

تفکرات وسواسی

با وسواس فکری فرد نمی‌تواند تکرار رفتارهای خاص خود را متوقف کرده یا مغز خود را از تکرار افکار خاص منع کند. مجموعه قابل توجهی از تحقیقات نشان می‌دهند که مشکلات وسواسی مربوط به عملکرد مناطق جلوی مغز است. اگر قسمت جلویی مغز خیلی کند یا سریع کار کند، فرد قادر به تکرار برخی افکار یا رفتارها نخواهد بود. بسیاری از درمانگران از درمان نوروفیدبک برای تفکرات وسواسی استفاده می‌کنند. این درمان کاهش قابل توجهی در اختلالات وسواسی را نشان می‌دهد.

اختلال استرس پس از سانحه

اختلال استرس پس از سانحه نوعی اضطراب جدی است که در اثر یک واقعه یا مجموعه‌ای از حوادث بسیار استرس‌زا ایجاد می‌شود. افرادی که از اختلال استرس پس از سانحه رنج می‌برند، به دنبال روشی برای درمان علائم خود هستند. نوروفیدبک مغز را برای تولید حالت آرامش و همچنین تنظیم پاسخ استرس آموزش می‌دهد. علاوه بر این، این روش درمانی می‌تواند مناطق خاصی از مغز که تحت تأثیر اختلال استرس پس از سانحه هستند را هدف قرار دهد. معمولاً اولین نشانه از بهبودی این اختلال این است که بیمار خواب بهتری خواهد داشت. سپس علائم دیگر شروع به بهبود می‌کنند. پس از آموزش‌های کافی، فرد با اختلال استرس پس از سانحه می‌تواند به تنهایی حالت آرام خود را حفظ کند. زمانی که بیمار به این حالت پایدار برسد، می‌توان درمان‌های نوروفیدبک را به مرور کاهش داده و در نهایت متوقف کرد.

کاربردهای نوروفیدبک

صدمه مغزی و ضربه مغزی

سکته مغزی و آسیب مغزی تروماتیک، آسیب‌های مغزی به شمار می‌روند. بنابراین برای درمان این آسیب‌ها، مغز باید هدف قرار گیرد. با نوروفیدبک مغز ورزش می‌کند. آموزش مغز کاملاً منفرد است و مناطق خاصی از آن که تحت تأثیر سکته مغزی یا آسیب مغزی تروماتیک قرار گرفته‌اند، در طی درمان با نوروفیدبک مورد هدف واقع می‌شوند. انواع مختلفی از علائم را مانند گفتار، حرکت، تنظیم خلق و خوی، کنترل رفتار و کاهش سردرد می‌توان از طریق آموزش‌های نوروفیدبک بهبود بخشید.

اعتیاد

بسیاری از افراد فکر می‌کنند که اعتیاد به دلیل عدم انضباط شخصی است. اما اعتیاد فیزیولوژیکی بوده و روانی نیست. افراد مبتلا به اعتیاد اغلب توسط خانواده و دوستان ضعیف خوانده می‌شوند. اعتیاد یک بیماری است و تغییر آن بسیار دشوار است. معتادان با احساساتی مانند احساس گناه و شرم، خشم و ناامیدی دست و پنجه نرم می‌کنند. اعتیاد یک بیماری مغزی است. در واقع یک اختلال سلامت روان است که فرد را به شدت در تمام جنبه‌های زندگی ناتوان می‌کند. علاوه بر این، افراد مبتلا به اعتیاد اغلب از سایر اختلالات بهداشت روان مانند افسردگی، اختلال دوقطبی و اضطراب رنج می‌برند. از طریق نوروفیدبک، مغز دوباره آموزش می‌بیند. این آموزش نحوه آرامش و تمرکز را به فرد آموزش داده و از این طریق به او کمک می‌کند تا وضوح بیشتری داشته باشد. آموزش نوروفیدبک پایه محکمی را برای ایجاد بهبودی و جلوگیری از عود مجدد اعتیاد فراهم می‌کند.

سخن نهایی

نوروفیدبک یک فرایند یادگیری است که نباید انتظار داشت تنها در چند جلسه اول بهبودی به طور کامل حاصل شود. به طور معمول اولین تغییرات از جلسه دهم تا پانزدهم خود را نشان می‌دهند. در صورتی که بهبودی یا تغییراتی حاصل نشود ممکن است که روند درمان اصلاح و در موارد مقاوم استفاده از نوروفیدبک قطع شود.