درمان بیش فعالی با نوروفیدبک

نتایج تحقیقات و گزارش‌ها نشان می‌دهد که بیش از 75% کودکان مبتلا به بیش فعالی و کم توجهی با استفاده از نوروفیدبک بهبودی کامل پیدا می‌کنند. با توجه به این که نوروفیدبک یک روش درمانی نسبتاً جدید است بر آن شدیم تا در این مقاله در مورد درمان بیش فعالی با نوروفیدبک صحبت کنیم. در ادامه با طب مهر ساتیا همراه باشید.

بیش فعالی

اختلالت کمبود توجه/ بیش فعالی یک بیماری مزمن است که میلیون‌ها کودک را در سراسر جهان درگیر کرده و اغلب تا بزرگسالی ادامه می‌یابد. بیش فعالی شامل ترکیبی از مشکلات مداوم مانند مشکل در حفظ توجه و رفتار تکانشی است. در واقع، این اختلال مغزی بر نحوه توجه، حرکت و کنترل رفتار بیمار تأثیر می‌گذارد. کودکان مبتلا به این بیماری ممکن است با عزت نفس پایین، روابط آشفته و عملکرد ضعیف در محیط مدرسه روبه رو شوند. علائم بیماری بیش فعالی معمولاً با افزایش سن کاهش می‌یابد. با این حال برخی از افراد هرگز به طور کامل از علائم این بیماری بهبود نمی‌یابند.

علائم بیماری بیش فعالی

از ویژگی‌های اصلی اختلال بیش فعالی می‌توان به بی توجهی و رفتار بیش فعالی تکانشی اشاره کرد. علائم این بیماری قبل از ۱۲ سالگی شروع شده و در برخی از کودکان از ۳ سالگی قابل توجه است. همچنین این علائم ممکن است خفیف، متوسط یا شدید باشند. علائم اختلال بیش فعالی به سه گروه زیر تقسیم می‌شود:

• عمدتاً بی توجه
• عمدتاً بیش فعال/تکانشی
• ترکیب شده

درمان بیش فعالی با نوروفیدبک

بی توجهی

بیمارانی که الگوی بی توجهی را نشان می‌دهند، اغلب با موارد زیر روبه‌رو هستند:

• در توجه دقیق به جزئیات دچار مشکل شده یا اشتباهات سهل‌گیرانه در مدرسه دارند.
• در تمرکز به کارها یا بازی‌ها مشکل دارند.
• در سازماندهی وظایف و فعالیت‌ها مشکل دارند.
• از انجام کارهایی که به تلاش ذهنی متمرکز نیاز دارند، همانند انجام تکالیف، اجتناب می‌کنند.
• به راحتی دچار حواس پرتی می‌شوند.
• انجام برخی کارهای روزمره را فراموش می‌کنند.

بیش فعالی و تکانشگری

بیمارانی که الگویی از علائم بیش فعالی و تکانشی را نشان می‌دهند، با موارد زیر روبه‌رو هستند:

• تمایل دارند دست‌ها و پاها خود را به طور مداوم تکان دهند.
• ماندن در کلاس یا موقعیت‌های دیگر برای آنها دشوار است.
• به طور مداوم در حال حرکت و تکان خوردن هستند.
• برای انجام برخی از فعالیت‌ها مشکل دارند.
• زیاد حرف می‌زنند.
• مکالمه، بازی یا فعالیت دیگران را قطع کرده یا در آن دخالت می‌کنند.

درمان‌های رایج برای کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی شامل دارو، روان درمانی و تغییر سبک زندگی است. اما این روش‌ها ممکن است برای همه مناسب نباشد. علاوه بر این، برخی از رویکردها به ویژه داروها، می‌توانند عوارض جانبی ناخوشایندی داشته باشند. درمان نوروفیدبک یک درمان غیر تهاجمی است که در آن از دارو استفاده نمی‌شود. برخی از پزشکان بر این باورند که نوروفیدبک می‌تواند به مدیریت علائم بیش فعالی کمک کند.

نوروفیدبک چیست؟

نوروفیدبک یک روش درمانی تحقیقاتی است که برای درمان انواع اختلالات روانپزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. نوروفیدبک که به آن بیوفیدبک EEG یا نوروتراپی نیز شناخته می‌شود، یک گزینه درمانی برای بهبود تمرکز، توجه و رفتار بدون نیاز به دارو است. در واقع، نوروفیدبک شکل دیگری از یادگیری برای مغز است و از طریق فرایندی به نام انعطاف پذیری مغز که به آن نوروپلاستیسیتی نیز گفته می‌شود، تغییر طولانی مدت در اتصالات مغزی ایجاد می‌کند. بنابراین بیمار می‌تواند بهبود تمرکز و مدیریت پاسخ‌های ذهنی را بیاموزد. این روش از همان فرایند بیولوژیکی استفاده می‌کند که مغز برای یادگیری هر مهارت دیگر مورد استفاده قرار می‌دهد. درست مانند سایر مهارت‌ها، بیمار از طریق بازخورد و تمرین و با استفاده از فناوری‌های بسیار پیشرفته، آموزش می‌بیند.

درمان بیش فعالی با نوروفیدبک

درمان اختلال بیش فعالی با نوروفیدبک

در فرد مبتلا به بیش فعالی، مغز به ویژه در لوب پیشانی، ممکن است الگوهای مشخصی از رفتار را نشان دهد. این ناحیه با شخصیت رفتار و یادگیری در ارتباط است. عملکرد مغز و رفتار با یکدیگر مرتبط هستند. تغییر در رفتار می‌تواند مغز را تغییر دهد و همچنین تغییرات در مغز می‌تواند رفتار را تغییر دهد. هدف از نوروفیدبک تغییر رفتار فرد با تغییر در مغز است. مغز سیگنال‌های الکتریکی قابل اندازه گیری یا امواج تولید می‌کند. موج مغزی شامل ۵ نوع مختلف آلفا، بتا، گاما، دلتا و تتا است که کدام از آنها فرکانس متفاوتی دارند. متخصص نوروفیدبک این امواج را با دستگاهی به نام الکتروانسفالوگرام اندازه گیری می‌کند.
برخی تحقیقات نشان می‌دهند که مغز افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی، امواج تتا بیشتر و امواج بتا کمتری نسبت به افراد سالم ایجاد می‌کند. از نظر تئوری، نوروفیدبک اصلاح این تفاوت را هدف قرار می‌دهد.
قبل از اولین جلسه نوروفیدبک، پزشک در مورد علائم، سابقه درمان و شیوه زندگی بیمار سؤال می‌کند. همچنین بیمار قبل از هر جلسه درمانی به ارائه اطلاعات در مورد علائم خود ادامه داده و از این طریق پزشک با گذشت زمان روند بهبودی را پیگیری می‌کند. در طول جلسه نوروفیدبک، پزشک سنسورهایی بر روی سر بیمار قرار می‌دهد. این سنسورها به نمایشگر متصل شده و به بیمار اجازه می‌دهد الگوهای موج مغزی خود را ببیند. سپس پزشک از بیمار می‌خواهد بر روی کارهای خاصی تمرکز کند. در طول تمرکز، بیمار می‌تواند چگونگی عملکرد مغز را مشاهده کرده و ممکن است فعالیت مغز خود را کنترل کند. از نظر تئوری، بیمار می‌تواند از سنسورهای بازخورد زیستی و مانیتور به عنوان راهنما استفاده کرده تا مغز را هنگام تمرکز یا انجام برخی از کارها فعال نگه دارد. در طی یک جلسه درمانی، بیمار می‌تواند استراتژی‌های مختلفی برای حفظ تمرکز خود و مشاهده تأثیر آن بر فعالیت مغزی را امتحان کند.

مزایای نوروفیدبک برای اختلال بیش فعالی

نوروفیدبک بهبود قابل توجهی در علائم اصلی اختلال بیش فعالی ایجاد می‌کند. این بهبود به همان اندازه بهبود رفتاری ناشی از مصرف دارو مؤثر است. در نتیجه، این امر از استفاده از نوروفیدبک به عنوان یک روش درمانی جایگزین برای بیماران مبتلا به اختلال بیش فعالی، پشتیبانی می‌کند. علاوه بر این، نوروفیدبک می‌تواند به بیماران در تمرکز بهتر کمک کرده و مهارت‌های عملکرد اجرایی مورد نیاز برای بهبود عملکرد روزانه را بهبود بخشد. به دنبال درمان نوروفیدبک، کودکان ممکن است در نمرات ضریب هوشی و عملکرد در مدرسه پیشرفت کنند. همچنین مشخص شده که نوروفیدبک در بهبود مهارت‌های خودتنظیمی در بزرگسالان مبتلا به اختلال بیش فعالی مؤثر است. با این حال، به طور کلی بهبودهای اصلی که به دنبال نوروفیدبک مشاهده می‌شوند عبارتند از:

• بهبود سطح توجه
• کاهش بیش فعالی و تکانشگری
• افزایش مهارت‌های تحصیلی و اجتماعی

آیا نوروفیدبک یک روش ایمن است؟

درمان نوروفیدبک یک روش غیرتهاجمی و ایمن بوده و طرف‌داران فراوانی دارد. اما عوارض جانبی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• خستگی ذهنی
• بازگشت احساسات قدیمی قبل از از بین رفتن همیشگی آنها
• سرگیجه، حالت تهوع و حساسیت به نور در افرادی که سابقه ضربه به سر را دارند.

منبع

https://www.centerforadd-az.com/what-is-neurofeedback
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/adhd/symptoms-causes/syc-20350889
https://www.medicalnewstoday.com/articles/315261#is-it-safe

https://www.healthline.com/health/adhd/neurofeedback#neurofeedback